Sprzeciw od wyroku nakazowego w postępowaniu karnym
Postępowania sądowe potrafią ciągnąć się latami. Mimo podejmowanych prób, polskiemu ustawodawcy nie udało się wyeliminować tego problemu. Wśród metod ograniczających czas procesu znajdują się specjalne tryby postępowania. Zazwyczaj polegają na ograniczeniu czynności sądowych i wyznaczeniu konkretnych terminów na działania organów ścigania. Jednym z takich trybów jest postępowanie nakazowe, które kończy się wydaniem wyroku nakazowego. Podstawową formą obrony przed takim rozstrzygnięciem jest sprzeciw od wyroku nakazowego, wydawanego w postępowaniu karnym, uregulowany w rozdziale 53 Kodeksu postępowania karnego.
Kiedy sąd wydaje wyrok nakazowy
Idea postępowania nakazowego sprowadza się do stwierdzenia, że w oczywistych i prostych sprawach nie ma potrzeby prowadzenia rozprawy. By przyspieszyć postępowanie, sądy mogą wydać wyrok bez przesłuchiwania świadków i przeprowadzania innych dowodów. Musi jednak dojść do spełnienia się kilku warunków, by taka możliwość zaistniała.
Po pierwsze, wyrok nakazowy zgodnie z art. 500 k.p.k. można wydać tylko w sprawach, w których prowadzono dochodzenie. Innymi słowy nie jest możliwe skorzystanie z trybu nakazowego w sprawach o ciężkim kalibrze (wtedy prowadzone jest śledztwo). Dodatkowo w trybie nakazowym nie rozpatruje się spraw z oskarżenia prywatnego i spraw, w których oskarżony ma obowiązkowego obrońcę (art. 79 § 1 k.p.k.).
Drugą grupą warunków są okoliczności samej sprawy. Sędzia tylko wtedy może wydać wyrok nakazowy, gdy:
- na podstawie akt dojdzie do wniosku, że nie ma potrzeby przeprowadzania rozprawy;
- po analizie dowodów uzna, że okoliczności przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości;
- zamierza orzec karę grzywny lub ograniczenie wolności.
Tylko łączne spełnienie wszystkich powyższych przesłanek umożliwia wydanie wyroku w trybie nakazowym, uregulowanego jako postępowanie szczególne (nakazowe).
Sprzeciw od wyroku nakazowego – warunki formalne
Sprzeciw od wyroku nakazowego jest pismem procesowym, dlatego posiada takie same wymogi formalne jak każde inne pismo. Należy w nim wskazać sąd, oznaczenie wnoszącego i dane teleadresowe, informację o charakterze pisma, wyrok, od którego się odwołujemy oraz datę. Sprzeciw musi zostać własnoręcznie podpisany.
Dodatkowo ustawodawca w art. 506 k.p.k. przewidział dwa kolejne warunki formalne sprzeciwu. Po pierwsze, sprzeciw należy wnieść do sądu w konkretnym terminie. Jest to 7 dni od doręczenia wyroku nakazowego. Po drugie, sprzeciw może wnieść tylko uprawniona osoba (oskarżony, oskarżyciel i obrońca lub pełnomocnik). Jeśli któryś z tych warunków nie zostanie spełniony, prezes sądu odmówi przyjęcia sprzeciwu.
Sprzeciw od wyroku nakazowego – treść
Jak wspomniałem wyżej, sprzeciw jest pismem procesowym, dlatego musi się w nim znaleźć szereg różnych informacji i wymogów formalnych. Wbrew niektórym opiniom, sprzeciw od wyroku nakazowego nie wymaga jednak konstruowania zarzutów albo podawania uzasadnienia. Wystarczy w nim wskazać jedynie, że nie zgadzamy się z konkretnym wyrokiem nakazowym.
Oczywiście sam brak naszej zgody na wyrok nie sprawi jeszcze, że sąd nas uniewinni. Dlatego zalecane jest, by w sprzeciwie od wyroku nakazowego przedstawić racjonalne argumenty na swoją obronę. To dobre miejsce, by ocenić akt oskarżenia, zażądać przeprowadzenia określonych dowodów i zamieścić swoje wnioski, np. dotyczące uniewinnienia.
Czy warto wnieść sprzeciw od wyroku nakazowego?
Odpowiedź na powyższe pytanie jest jedną chyba z dość częstych jakie można usłyszeć od prawnika a brzmi: to zależy. A od czego? Zależy od bardzo wielu elementów, ale można przytoczyć dwa najważniejsze. Po pierwsze od tego czy dana osoba przyznaje się do winy i do niej się poczuwa w związku z treścią otrzymanego wyroku nakazowego i zarzucanych jej czynów karalnych. Ponadto, jeżeli oskarżony poczuwa się do winy, drugą kwestią jest czy wymiar kary wynikający z wyroku nakazowego jest dla oskarżonego akceptowalny czy też nie. Jeżeli chociażby z jednym z powyższych czynników oskarżony się nie zgadza – wówczas jak najbardziej – warto wnieść sprzeciw od wyroku nakazowego.
Jak napisać uzasadnienie od wyroku nakazowego?
Przepisu kodeksu postępowania karnego nie nakładają obowiązku formułowania zarzutów czy szczególnej formy sporządzenia uzasadnienia. Z uzasadnienia winno przede wszystkim wynikać, dlaczego nie zgadzamy się z treścią sprzeciwu i opisaniem wszystkich istotnych okoliczności i faktów, które w naszej ocenie są w stanie wzruszyć „skazanie” wynikające z wyroku nakazowego. Nie ma też żadnych przeszkód, aby w sprzeciwie podać sądowi przeprowadzenia jakich dowodów na swoją niewinność się domagamy.
Ile kosztuje sprzeciw od wyroku nakazowego?
Wniesienie sprzeciwu od wyroku nakazowego nie podlega żadnej opłacie.
Skutki wniesienia sprzeciwu
Spełnienie wszystkich wymagań i złożenie sprzeciwu w terminie sprawia, że wyrok nakazowy traci moc. Sąd, który go wydał, będzie prowadził postępowanie w zwyczajnym trybie. Dlatego zawsze warto dokładnie przeanalizować, czy na pewno opłaca się nam (czy jest to dla nas korzystne) wnosić sprzeciw. Tylko profesjonalna i rzetelna analiza prawna całej sprawy, w oparciu o zgromadzony w aktach materiał dowodowy pozwoli ustalić, czy nie narażamy się na większą karę zaskarżając wyrok nakazowy. Już chociażby właśnie z tego powodu warto sprzeciw od wyroku nakazowego skonsultować z adwokatem.
Adwokat Maciej Sechman Kancelaria Adwokacka Katowice
Profesjonalna pomoc i doradztwo prawne.
Specjalista w sprawach dochodzenia odszkodowania z tytułu szkód górniczych, cywilnych, rodzinnych i karnych.
