Opinia OZSS

Opinia OZSS

 

Każda osoba będąca stroną w postępowaniu sądowym dotyczącym spraw rodzinnych prędzej czy później zetknie się z pojęciem OZSS. Cóż to takiego ten OZSS? Otóż ten skrót to „Opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów”, które to wydają opinie w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, często decydując o wyniku sprawy. Z tego powodu warto dokładnie przyjrzeć się funkcjonowaniu OZSS oraz procedurze wydawania przez nie opinii. W praktyce wielokrotnie pojawiają się bowiem zarzuty dotyczące stronniczości lub braku kompetencji członków zespołu. Choć przeważnie są to zarzuty pozbawione podstaw, w niektórych sprawach okazują się zasadne.

 

Skąd wzięło się OZSS?

 

Omawiane zespoły zostały powołane do życia ustawą o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów z dnia 5 sierpnia 2015 r. W praktyce jednak ustawa ta weszła w życie 1 stycznia 2016 r. Przed tą datą w sprawach rodzinnych opinie wydawały rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne (RODK) powołane ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich. Od początku zlecania takich opinii jednak pojawiały się wątpliwości, czy RODK mogą orzekać w postępowaniach dotyczących władzy lub opieki nad dzieckiem.

Od 1 stycznia 2016 r. problem ten przestał istnieć, ponieważ powstały OZSS. Zgodnie z art. 1 ustawy OZSS działają w sądach okręgowych, a ich zadaniem jest sporządzanie, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich opinii:

·      w sprawach rodzinnych;

·      w sprawach opiekuńczych;

·      w sprawach nieletnich.

 

Dodatkowo OZSS może prowadzić mediacje, przeprowadzać wywiady środowiskowe oraz prowadzić poradnictwo specjalistyczne dla małoletnich, nieletnich i rodzin. Zadaniem OZSS jest także aktywna współpraca z instytucjami, które wykonują orzeczenia sądowe.

 

Zakres działania zespołów

 

Zgodnie z art. 290[1] Kodeksu postępowania cywilnego, w sprawach rodzinnych i opiekuńczych sąd może zażądać opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. Do tej kategorii należą następujące sprawy:

·      powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej;

·      ograniczenie wykonywania władzy rodzicielskiej;

·      zawieszenie wykonywania władzy rodzicielskiej;

·      pozbawienie władzy rodzicielskiej;

·      przywrócenie władzy rodzicielskiej;

·      ustalenie kontaktów z dzieckiem;

·      ograniczenie kontaktów z dzieckiem;

·      zakazanie kontaktów z dzieckiem;

·      rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka;

·      przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków życia dziecka.

 

W praktyce przyjmuje się także, że OZSS mogą opiniować w sprawach powstałych na tle konwencji haskiej. Chodzi tutaj o międzynarodowe spory dotyczące władzy i odpowiedzialności rodzicielskiej, opieki, kurateli, kontaktów z dzieckiem i innych podobnych instytucji. Szczególne znaczenie opinie OZSS mają w sprawach tzw. uprowadzeń rodzicielskiej z jednego kraju do innego.

 

Jak funkcjonują OZSS?

 

Zgodnie z przepisami w skład zespołu muszą wchodzić osoby specjalizujące się w następujących obszarach:

·      psychologia;

·      pedagogika;

·      pediatria;

·      medycyna rodzinna;

·      choroby wewnętrzne;

·      psychiatria;

·      psychiatria dzieci i młodzieży.

 

Choć członkowie zespołu działają przy sądach okręgowych, są niezależni. Prezes sądu okręgowego nie może wydawać im żadnych poleceń dotyczących merytorycznych aspektów ich pracy.

 

Pracę zespołów nadzoruje Minister Sprawiedliwości, który weryfikuje:

 

·      przestrzeganie standardów metodologii opiniowania i procedur badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich;

·      wydawanie opinii w terminie;

·      prawidłowość prowadzenia mediacji, wywiadów środowiskowych i poradnictwa specjalistycznego;

·      sposób współdziałania z placówkami wykonującymi orzeczenia sądów.

 

Na czele zespołu stoi kierownik. Do jego zadań należy organizowanie pracy i kierowanie zespołem, kontrolowanie przestrzegania standardów oraz kontrolowanie wykonywanych przez OZSS czynności.

Podobnie jak w przypadku kierownika, przepisy przewidują szereg wymagań dla członków OZSS. Należą do nich:

 

·      pełna zdolność do czynności prawnych;

·      obywatelstwo państwa członkowskiego UE, państwa EFTA, Szwajcarii albo innego państwa, jeśli przepisy UE umożliwiają takiemu obywatelowi pracę w Polsce;

·      nieposzlakowana opinia;

·      brak prowadzenia postępowania lub brak wyroku skazującego za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;

·      odpowiedni stan zdrowia;

·      dla psychologa – magister z psychologii i 3-letni staż pracy;

·      dla pedagoga – magister z pedagogiki i 3-letni staż pracy;

·      dla pozostałych specjalistów – posiadanie tytułu lekarza z odpowiednią specjalizacją.

 

Opinia OZSS

 

Jak wynika ze wspomnianego art. 290[1] Kodeksu postępowania cywilnego, do opinii OZSS stosuje się odpowiednio przepisy o opinii instytutu naukowego lub naukowo-badawczego. Innymi słowy, opinia ta jest traktowana jak opinia wydawana przez zespół biegłych w postępowaniu cywilnym. Opinię wydaje się tylko na piśmie. Wnioski z przeprowadzonych przez specjalistów badań powinny zawierać odpowiedzi na tezy dowodowe sądu. Wnioski powinny być także przygotowane wspólnie przez wszystkich biegłych.

Skoro do opinii OZSS zastosowanie znajdują ogólne przepisy dotyczące opinii biegłego, aktualne pozostają regulacje w przedmiocie:

·      ustnego lub pisemnego uzupełnienia opinii przez wyznaczoną osobę;

·      ustnego lub pisemnego wyjaśnienia opinii przez wyznaczoną osobę;

·      przygotowania dodatkowej opinii przez wyznaczoną osobę;

·      wskazania w opinii osób, które prowadziły badanie i osób, które wydały opinię;

·      wyłączenia biegłego z tych samych przyczyn, co wyłączenie sędziego.

 

Koszty opinii OZSS

 

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wydatki sądowe obejmują także zryczałtowane koszty przeprowadzenia dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. Z uwagi na to, że często sąd sam będzie musiał wystąpić do OZSS o opinię, wydatki te tymczasowo pokryje Skarb Państwa. Następnie w orzeczeniu kończącym postępowanie sąd orzeknie, która ze stron i w jakim zakresie będzie miała obowiązek zwrócić te wydatki sądowi.

W praktyce opinia OZSS decyduje nawet jeśli nie o całości sprawy (np. rozwodowej), to o jej istotnym fragmencie dotyczącym dziecka. Z tego powodu warto aktywnie podejść do współpracy z biegłymi oraz kwestionować opinię wtedy, gdy są ku temu podstawy. Pomóc w tym może profesjonalny adwokat zajmujący się sprawami rodzinnymi.

 

Podsumowanie najważniejszych informacji w zakresie OZSS

 

Opinia OZSS, czyli Opinia Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów, to dokument przygotowywany przez zespół biegłych sądowych w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Zespół ten składa się z psychologów, pedagogów, a czasem również innych specjalistów, którzy dokonują oceny sytuacji rodziny lub osoby, co może obejmować m.in. ocenę relacji między rodzicami a dziećmi, zdolności wychowawcze rodziców, wpływ konfliktów rodzinnych na dobrostan dziecka itp.

Opinia OZSS jest sporządzana na zlecenie sądu i służy jako pomoc przy podejmowaniu decyzji dotyczących np. ustalenia opieki nad dziećmi, kontaktów z rodzicami, czy też innych ważnych kwestii dotyczących życia rodzinnego. Opinia ta zawiera szczegółową analizę, wnioski i rekomendacje, które mają na celu wspieranie sądu w wydaniu sprawiedliwej i najlepiej służącej dziecku decyzji.

 

Adwokat Maciej Sechman Kancelaria Adwokacka Katowice

Więcej o autorze powyższej publikacji dowiesz się na tej stronie. 

Profesjonalna pomoc prawna w sprawach cywilnych, karnych, rodzinnych i w zakresie szkód górniczych.