Nagrywanie sprawy cywilnej
Obecnie standardem w postępowaniach cywilnych jest sporządzanie tzw. e-protokołu. Polega on na nagraniu obrazu oraz dźwięku, które uzupełniane są o uwagi pisemne o różnym stopniu szczegółowości. Tylko gdy niemożliwe jest skorzystanie z aparatury rejestrującej, sąd sporządza tradycyjny, pisemny protokół. E-protokół można uzyskać poprzez zalogowanie się do sądowego portalu informacyjnego lub składając odpowiedni wniosek do sądu. Ustawodawca wprowadził jednak szybszy i tańszy sposób na zdobycie nagrań z czynności sądowych. Nagrywanie sprawy cywilnej przez samą stronę możliwe jest na podstawie art. 9[1] Kodeksu postępowania cywilnego.
Kto może nagrywać sprawę cywilną
Zgodnie z przytoczonym przepisem, do nagrywania uprawnione są strony postępowania (proces) oraz uczestnicy postępowania (nieproces). W literaturze prawniczej katalog ten rozszerzony został o przedstawicieli ustawowych stron (np. rodziców), pełnomocników (np. adwokatów) oraz podmioty występujące na prawach strony (np. prokuratorów, organizacje społeczne, interwenientów). Wynika to z faktu, że każdy z tych podmiotów może działać w całym postępowaniu i zapoznawać się z całym materiałem dowodowym.
Do grupy podmiotów, które nie mogą nagrywać przebiegu czynności procesowych, zaliczają się wszystkie inne osoby. Będą to świadkowie, biegli, tłumacze czy zgromadzona na sali rozpraw publiczność.
W jaki sposób możliwe jest nagrywanie sprawy cywilnej?
Art. 9[1] k.p.c. wprowadza dwa zasadnicze wymogi dotyczące tego, jak powinno przebiegać nagrywanie czynności sądowych. Po pierwsze, nagrywać można wyłącznie dźwięk. W związku z tym zakazane jest używanie jakichkolwiek urządzeń rejestrujących obraz, w tym kamerek w telefonie i komputerze lub kamer stanowiących samodzielne urządzenie. Powyższa reguła wynika z chęci zabezpieczenia praw do wizerunku osób, które biorą udział w postępowaniu sądowym. Dźwięk można rejestrować przy pomocy telefonu, dyktafonu lub innego podobnego urządzenia.
Po drugie, nagrywać można tylko czynności, przy których obecna jest osoba korzystająca z urządzenia rejestrującego. Zakazane jest pozostawianie takich urządzeń włączonych, które będą nagrywały wszystko pod nieobecność właściciela. Problem ten dobrze pamiętają osoby interesujące się procesem Henryka Stokłosy. Były senator w procesie toczącym się prawie 10 lat temu twierdził, że dysponuje kompromitującymi sędziów nagraniami, które zostały wykonane przez pozostawiony na sali sprzęt podczas przerwy w rozprawie.
Zakres nagrywanych treści:
Omawiany przepis umożliwia rejestrowanie:
1. posiedzeń jawnych i rozpraw;
2. posiedzeń niejawnych;
3.innych czynności sądowych (np. przesłuchania w miejscu zamieszkania świadka, oględzin).
Ta trzecia kategoria obejmuje w zasadzie wszystkie czynności w ramach postępowania sądowego, w których udział może wziąć strona. Jedyny wyjątek dotyczy zakazu nagrywania posiedzenia przygotowawczego w zakresie próby ugodowego zakończenia sporu. Tajemnica negocjacji ugodowych pozostaje pod ochroną niezależnie od tego, gdzie odbywają się rozmowy zainteresowanych stron.
Warunki umożliwiające nagrywanie sprawy cywilnej
Jeśli wszystkie powyższe warunki zostały spełnione, osoba zainteresowana nagraniem powinna uprzedzić sąd o zamiarze nagrywania przebiegu czynności zgodnie z art. 9[1] § 2 k.p.c. Co do zasady nie jest tutaj wymagana żadna zgoda, ale takie uprzedzenie musi nastąpić przed rozpoczęciem nagrywania. Oświadczenie można złożyć na piśmie lub ustnie.
Sąd może tylko w dwóch wypadkach zakazać nagrywania przebiegu czynności procesowych:
- gdy posiedzenie lub jego część odbywa się przy drzwiach zamkniętych (np. gdy publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu z uwagi na jakieś jej drastyczne okoliczności);
-
gdy sprzeciwia się temu wzgląd na prawidłowość postępowania (jako przykład podaje się tutaj zakłócenie e-protokołu przez urządzenie służące do nagrywania).
Podsumowanie
Możliwość nagrywania spraw cywilnych to użyteczne uprawnienie stron postępowania sądowego. Obwarowane jest jednak kilkoma regulacjami, których należy bezwzględnie przestrzegać. Zignorowanie ustawowych wytycznych w radykalnych przypadkach może doprowadzić do uznania działań strony za nielegalny podsłuch, dlatego warto w tej sprawie skonsultować się z adwokatem posiadającym odpowiednie doświadczenie procesowe.
Adwokat Maciej Sechman Kancelaria Adwokacka Katowice
Więcej o autorze powyższej publikacji dowiesz się na tej stronie.
Profesjonalna pomoc prawna w sprawach cywilnych, karnych, rodzinnych i w zakresie szkód górniczych.
