Mediacje w sprawie karnej
Od wielu lat do polskiego porządku prawnego przenikają alternatywne metody rozwiązywania sporów. Chodzi tutaj o inne niż wyrok sposoby na zakończenie sprawy pomiędzy stronami postępowania. Ustawodawca wychodzi z założenia, że ugoda zawsze jest lepsza niż arbitralne orzeczenie, dlatego zachęca do zawierania porozumień. Taką funkcję pełnią także mediacje w sprawie karnej, które są uregulowane w Kodeksie postępowania karnego.
Kto kieruje sprawę na mediacje w sprawie karnej
Zgodnie z art. 23a § 1 Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.), na mediacje procesowe strony kieruje sąd lub referendarz sądowy. W postępowaniu przygotowawczym natomiast zadanie to wykonuje prokurator lub inny organ prowadzący śledztwo albo dochodzenie.
Mediacje odbywają się z inicjatywy oskarżonego i pokrzywdzonego lub sądu, przy czym wniosek stron nie wiąże sądu. Z oczywistych powodów mediacje można przeprowadzić tylko wtedy, gdy w sprawie występuje w ogóle pokrzywdzony.
Zgoda stron
Nikt nie może zmusić stron do przeprowadzenia mediacji. Nawet gdy z inicjatywą wychodzi sąd, musi on otrzymać zgodę oskarżonego i pokrzywdzonego. Formalnie zgodę na mediacje odbiera albo organ kierujący, albo sam mediator. Zgodę można cofnąć na każdym etapie postępowania mediacyjnego.
Mediator
Mediacje prowadzone są przez wyspecjalizowaną osobę lub instytucję, w imieniu której działa mediator. Do osób przeprowadzających mediacje stosujemy przepisy o wyłączeniu sędziego (art. 40, 41 § 1 i 42 k.p.k.), by zachować bezstronność całego procesu. Ustawa wprost wskazuje, że mediatorami nie mogą być:
· czynny zawodowo sędzia;
· prokurator;
· asesor prokuratorski;
· aplikanci powyższych zawodów;
· ławnik;
· referendarz sądowy;
· asystent sędziego;
· asystent prokuratora;
· funkcjonariusz instytucji uprawnionej do ścigania przestępców.
Mediator ma prawo zapoznać się z aktami sprawy w zakresie niezbędnym do prawidłowego przeprowadzenia mediacji.
Przebieg mediacji
Przepisy wymagają bezstronności od mediatora, ponieważ zgodnie z art. 23a § 7 k.p.k. sama mediacja też musi być bezstronna. Co więcej, mediacja jest poufna. Oznacza to, że nie można wykorzystywać ujawnionych podczas niej informacji poza postępowaniem mediacyjnym. Z przebiegu mediacji mediator sporządza bardzo ogólny protokół, żeby nie dało się ustalić, co strony wzajemnie sobie proponowały.
Jeśli strony dojdą do porozumienia, mediator sporządza ugodę. Dokument ten nie wiąże sądu, ale sędzia rozpoznający sprawę musi wziąć go pod uwagę przy orzekaniu. Bardzo często jednak sądy szanują wolę stron i orzekają w taki sposób, jaki ustalili to oskarżony i pokrzywdzony.
Mediacje w sprawie karnej – dlaczego warto?
Mediacje w sprawie karnej to bardzo dobry sposób na uniknięcie trudnych, często wieloletnich procesów karnych. Wypracowanie ugody mediacyjnej umożliwia pogodzenie się stron, załatwienie wzajemnych roszczeń finansowych i uspokojenie emocji. Z perspektywy pokrzywdzonego mediacje ułatwiają szybsze uzyskanie odszkodowania i wyroku skazującego. Oskarżony ma natomiast dzięki mediacjom istotny wpływ na wymiar kary, którą może otrzymać. W niektórych sprawach jest nawet szansa na umorzenie lub warunkowe umorzenie postępowania.
By mediacje przebiegały w sposób efektywny i bezpieczny dla strony, niezbędna wydaje się tutaj pomoc adwokata. Profesjonalny pełnomocnik potrafi przygotować odpowiednią strategię negocjacyjną i poprowadzić rozmowy tak, by nie zrazić drugiej strony. Warto o tym pomyśleć już na początku procesu.
Adwokat Maciej Sechman Kancelaria Adwokacka Katowice
Więcej o autorze powyższej publikacji dowiesz się na tej stronie.
Profesjonalna pomoc prawna w sprawach cywilnych, karnych, rodzinnych i w zakresie szkód górniczych.
